Như Tiền Phong đã đưa tin, vụ án gà lôi trắng có nội dung, anh Thái Khắc Thành (45 tuổi, quê Nghệ An) từ năm 2022 biết gà lôi trắng là loài quý hiếm nên đã lên mạng xã hội mua 1 con trống 4,5 triệu đồng của 1 người không quen ở Cần Thơ. Sau đó đổi 1 con chim chích chòe lửa lấy 2 con mái lôi trắng của 1 người ở Nghệ An, nuôi chung và không đăng ký với cơ quan chức năng. Năm 2024, các con gà mái sinh được 13 trứng, nở ra 10 gà lôi trắng con. Tháng 3/2025, anh Thành rao bán 10 con gà con qua mạng (giá 500.000 đồng/con), nhận 2 triệu đồng tiền cọc, rồi thuê xe vận chuyển cho người mua. Ngày 2/4, khi giao gà tại Hưng Yên (tỉnh Thái Bình cũ), anh Thành bị cơ quan điều tra phát hiện và bắt giữ. Khi tiến hành khám xét tại nhà anh Thành, cơ quan điều tra thu giữ thêm 3 con gà lôi trắng.

Ngày 8/8, HĐXX TAND khu vực 5 (Hưng Yên) tuyên án sơ thẩm, phạt anh Thái Khắc Thành 6 năm tù và phạt bổ sung 30 triệu đồng về tội ‘Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm’ theo khoản điểm b, khoản 2, khoản 4, Điều 244 Bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên tại thời điểm xét xử sơ thẩm, theo Thông tư 27/2025 có hiệu lực từ 1/7/2025, thì gà lôi trắng (Lophura nycthemera) không còn thuộc nhóm IB (nghiêm cấm khai thác, sử dụng) như thời điểm khởi tố điều tra, truy tố, mà đã được chuyển sang nhóm IIB (hạn chế khai thác, sử dụng). Việc cấp sơ thẩm tuyên phạt anh Thành 6 năm tù giam về tội’ Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm’ theo điều 244 Bộ luật Hình sự là chưa phù hợp với quy định của pháp luật do có sự thay đổi của chính sách, pháp luật. Hành vi của anh Thành có dấu hiệu của tội ‘ Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã’ theo điều 234 Bộ luật Hình sự. Vì vậy ngày 12/8, Chánh án TAND tỉnh Hưng Yên đã đề nghị và Viện trưởng Viện KSND tỉnh Hưng Yên kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm của TAND khu vực 5, theo hướng đề nghị hủy bản án để điều tra lại.

Anh Thành cũng được thay đổi biện pháp ngăn chặn từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú. Ngày 14/8, anh Thái Khắc Thành kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.

Diễn biến tiếp theo của vụ án

Theo một nguyên thẩm phán ở TPHCM, nếu hành vi của anh Thành cấu thành tội phạm theo Điều 234 về tội ‘Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã’ thì Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể xem xét hủy án sơ thẩm để điều tra lại. Trong quá trình điều tra lại, tội danh đối với anh Thành có thể thay đổi từ Điều 244 sang Điều 234 Bộ luật Hình sự. Điểm a, khoản 1, Điều 234 Bộ luật Hình sự quy định:’Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 242 và Điều 244 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm, gồm: Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB hoặc Phụ lục II Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc động vật hoang dã khác trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 700.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng’

Tuy nhiên, nếu tổng giá trị động vật ( số gà lôi trắng) của anh Thành không đạt ngưỡng định lượng theo điểm a, khoản 1 Điều 234 nói trên ( tức tổng trị giá dưới 150 triệu đồng) thì hành vi của anh không cấu thành tội phạm theo khoản 1, Điều 234. Trong trường hợp này, vụ án sẽ được đình chỉ theo quy định tại điều 230 Bộ luật Tố tụng hình sự.

Trong trường hợp hành vi của anh Thành đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định tại khoản 1 Điều 234 thì khung hình phạt quy định là ‘phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm’

Nếu anh Thành bị truy cứu trách nhiệm hình sự ở khoản 1 Điều 234, anh Thành có thể được áp dụng những tình tiết giảm nhẹ sau: Một là ‘Thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải’ theo quy định tại điểm s, khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự; Hai là ‘Phạm tội lần đầu, thuộc trường hợp ít nghiêm trọng’ theo quy định tại điểm i, khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự. Ngoài ra Hội đồng xét xử có thể áp dụng các tình tiết giảm nhẹ khác theo quy định tại khoản 2, Điều 51 như do sự hiểu biết pháp luật của bị cáo còn hạn chế, bố mẹ đẻ anh Thành được Chủ tịch nước tặng huy chương kháng chiến…Anh Thành không có tình tiết tăng nặng nào.

Căn cứ vào khoản 1 Điều 54 Bộ luật Hình sự, với 2 tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự, không có tình tiết tăng nặng, thì Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt tại khoản 1, Điều 234 nói trên.

Về điều kiện hưởng án treo, vị nguyên thẩm phán này cho biết, nếu anh Thành bị truy cứu hình sự theo khoản 1, Điều 234 Bộ luật Hình sự, thì việc anh Thành được hưởng án treo cũng là một khả năng vì anh hội đủ điều kiện theo quy định tại Nghị quyết 02/2022 của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao. Theo đó, nghị quyết này quy định người bị xử phạt tù có thể được xem xét cho hưởng án treo khi có đủ các điều kiện gồm: Bị xử phạt tù không quá 03 năm;Trước đó chấp hành chính sách, pháp luật và thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của công dân ở nơi cư trú; Có từ 02 tình tiết giảm nhẹ sự trở lên, trong đó có ít nhất 01 tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51,Bộ luật Hình sự và không có tình tiết tăng nặng quy định tại khoản 1 Điều 52, Bộ luật Hình sự;Có nơi cư trú rõ ràng .”