Tôi về làm dâu từ khi còn rất trẻ, mới hai mươi ba tuổi. Chồng tôi là con trai trưởng trong gia đình ba anh em, nên sau khi cưới, tôi dọn về sống cùng mẹ chồng. Từ đó, tôi bắt đầu hành trình làm dâu mà suốt mười lăm năm sau, mỗi lần nghĩ lại, tôi vẫn nghẹn ngào.

Tôi không có nhiều cơ hội nghỉ ngơi. Mỗi sáng dậy từ 5 giờ, lo bữa sáng cho cả nhà, sau đó đi làm, chiều về lại tất tả đi chợ, nấu cơm, giặt giũ, lau dọn, chăm sóc mẹ chồng. Bà không phải người kh/ó tí/nh, nhưng luôn nghi/êm kh/ắc và kh/ắt kh/e với tôi – trong khi lại rất nhẹ nhàng với em dâu út.

Chồng tôi công tác xa, mỗi tháng chỉ về vài ngày, còn em trai và vợ thì ở riêng nhưng cuối tuần hay ghé nhà. Em dâu ăn nói khéo léo, lại hay mua quà đ/ắt ti/ền biếu mẹ. Ngược lại, tôi không giỏi lời hay ý đẹp, chỉ biết cặm cụi lo toan từng bữa cơm, từng viê/n th/uốc khi bà đa/u ố/m.

Có những hôm tôi s/ốt ca/o vẫn phải cố gắng nấu cháo, s/ắc th/uốc, vì “bà không yên tâm giao bếp cho ai khác”. Tôi lặng lẽ chịu đựng, nghĩ rằng chỉ cần sống hết lòng, người ta sẽ hiểu.

Thế rồi, khi mẹ chồng m/ất, mọi thứ mới vỡ ra.

Buổi họp gia đình để đọc di chúc diễn ra trong không khí trịnh trọng. Cả ba anh em cùng họ hàng thân thích đều có mặt. Ai cũng cho rằng sau ngần ấy năm tôi sống chung và chăm sóc mẹ chồng, bà sẽ để lại cho tôi ít nhiều.

Thế nhưng, khi luật sư đọc di chúc, tôi ch/ết lặ/ng.

– “Toàn bộ ba căn nhà mặt tiền tôi để lại cho con trai út và con dâu út – Hạnh – vì chúng biết cách làm ăn, lại hiếu thuận.”

– “Con dâu trưởng – chị Lan – tôi không để lại tài sản gì, vì tôi tin chị sống biết điều, không tra/nh gi/ành, không ch/ấp nh/ặt.”

Tôi cúi đầu, không ph/ản b/ác, không nước mắt.
Nhưng trong lòng là một vùng trống rỗng. Cả mười lăm năm tận tụy, rốt cuộc chỉ gói gọn trong một dòng: “không chấp nhặt”.

Chiều hôm đó, tôi lặng lẽ dọn phòng mẹ chồng. Trong góc bếp có một túi đồ cũ mà em dâu bảo định mang đi b/ỏ. Tôi lật xem thì thấy cái ca sứ tôi từng mua cho bà từ hơn mười năm trước – loại ca có lót đế cao su chống nóng mà ngày nào tôi cũng dùng để pha sữa hoặc nước ấm cho bà uống đêm.

Ca sứ đã ngả màu, phần đế lót đã mòn, hơi lỏng. Tôi bất giác rửa sạch lại cái ca, định giữ làm kỷ niệm. Trong lúc lau khô, tôi thấy đế cao su hơi nhô lên bất thường. Tò mò, tôi dùng dao nhỏ cạy thử. Bên trong là một mảnh giấy nhỏ được bọc nilon, cuộn lại kỹ càng.

Tôi mở ra, tay ru/n nhẹ. Là nét chữ quen thuộc của mẹ chồng, nội dung bên trong khiến tôi ch//ết lặng…

…“Lan à, nếu con đọc được mảnh giấy này, thì có lẽ má đã không còn nữa. Má xin lỗi vì không thể nói hết mọi điều khi còn sống.”

“Má biết con đã chịu khổ nhiều, đã nhẫn nhịn và hy sinh vì cái nhà này suốt mười lăm năm. Má nhìn thấy hết. Nhưng má lại là người quá cố chấp, không giỏi bày tỏ tình cảm. Con hiền quá, nên người ta dễ lấn lướt, kể cả má cũng có lúc không công bằng với con.”

“Ba căn nhà má để lại cho thằng út – không phải vì má thương nó hơn – mà vì nó đang nợ nần, vỡ nợ đến nơi rồi. Má không muốn vợ chồng nó khổ, rồi kéo cả gia đình tụi con vào. Má chỉ còn cách đó, để bảo vệ tất cả.”

“Còn má tin, con đủ mạnh mẽ để không cần đến mấy thứ tài sản ấy. Nhưng má không muốn con ra đi tay trắng. Ở dưới đáy hũ gạo trong phòng bếp – nơi con vẫn thường đong cơm – có một chìa khóa két sắt. Mật mã là ngày cưới của con và thằng Cường.”

“Trong đó là tất cả những gì má gom góp riêng, không nhiều – nhưng đủ để con làm lại từ đầu, nếu một ngày con muốn bước khỏi ngôi nhà này.”

“Cảm ơn con, vì đã ở bên má suốt quãng đời cuối cùng.”

– Má.”

Tôi ngồi bệt xuống nền bếp, ôm cái ca sứ mà nấc lên từng tiếng. Bao uất ức, bao tủi thân tích tụ bao năm, đến giờ phút này mới như có lối để trào ra.

Tôi tìm đến hũ gạo. Lúc nhấc nó lên, đúng thật, một chiếc chìa nhỏ rơi ra. Tôi run rẩy mở két theo ngày tháng năm cưới của mình. Trong đó là một cuốn sổ tiết kiệm hơn 700 triệu, một đôi bông tai cũ và một bức ảnh chụp tôi đang nấu ăn – chắc do má lén chụp từ lâu.

Một tháng sau đám tang, tôi xin chuyển ra ở riêng, thuê một căn hộ nhỏ. Chồng tôi ban đầu không đồng ý, nhưng khi tôi nó– Em không oán ai, nhưng em cần một nơi để thở, để sống cho chính mình – thì anh im lặng. Anh biết, tôi đã quá mỏi rồi.

Tôi dùng tiền má để lại mở một quán cơm nhỏ – ấm cúng, đơn giản, bán những món tôi từng nấu cho cả nhà suốt 15 năm ròng. Lạ kỳ, khách đến quán cứ nói: “Ăn cơm ở đây thấy giống cơm nhà.” Còn tôi thì lần đầu tiên sau nhiều năm, có thể ăn một bữa cơm mà không phải vừa gạt nước mắt.

Đôi khi, người ta cứ nghĩ sự im lặng là cam chịu, sự nhẫn nhịn là yếu đuối. Nhưng không phải vậy. Có những người phụ nữ như tôi – cả đời âm thầm giữ lửa, đến khi tàn tro rồi… mới biết mình từng là mặt trời của cả một ngôi nhà.