Ông lão sống 1 mình cuối xóm gần 20 năm đ-ột ng/ột q-ua đờ-i, dân làng định ch-ôn ngay trong ngày thì bất ngờ phát hiện giấy tờ quan trọng dưới gầm giường, cả huyện phải ngưng lễ ta-ng ngay lập tức, hóa ra ông ta chính là…

Ông Ba Gàn – cái tên chẳng xa l/ạ gì với dân làng X. Suốt gần 20 năm, ông sống lủi thủi trong căn chòi rách nát cuối xóm, không vợ con, không họ hàng, suốt ngày đội chiếc mũ cối cũ, đi nhặt ve chai, nói lảm nhảm một mình.

Trẻ con thì sợ, người lớn thì thương hại. Nhưng không ai thật sự biết ông đến từ đâu, chỉ biết một buổi sáng nọ gần hai mươi năm trước, ông vác

Thế rồi, sáng hôm ấy – ông Ba đột ngột q-ua đ/ời.

Dân làng gom góp tổ chức ta/ng lễ, dự định ch-ôn ông luôn trong ngày theo đúng phong tục “người cô đ/ộc, không để lâu”. Một số người còn xúc động:

“Tội nghiệp, sống lặng lẽ cả đời, chết cũng chẳng có ai bên cạnh.”

Nhưng trong lúc dọn dẹp căn chòi, một thanh niên phát hiện gầm giường có một chiếc hòm sắt gỉ khóa kín.
Cứ tưởng chỉ là đồ đồng nát, anh đập khóa ra. Bên trong là… một đống giấy tờ. Ngay lập tức, lễ tang dừng lại.

Xã báo lên huyện. Huyện cử công an xuống xác minh thì cả huyện bàng hoàng ra, ông không phải lão vô gia cư 1 mình mà chính là…

…ông Phạm Văn Hữu, nguyên Phó giám đốc Sở Tư pháp tỉnh – người từng được cho là đã mất tích bí ẩn trong một vụ án tham nhũng rúng động suốt hơn 25 năm trước.

Cả huyện sững sờ. Một ông lão nhặt ve chai, đi dép tổ ong, đội mũ cối rách… hóa ra từng là một mắt xích chủ chốt trong vụ thất thoát ngân sách hàng chục tỷ đồng thời kỳ đổi mới.

Trong đống giấy tờ có:

• Bản sao các quyết định công tác với dấu đỏ của tỉnh.

• Một cuốn nhật ký tay ghi chép chi tiết từng phi vụ “bôi trơn”, đưa – nhận hối lộ của nhiều cán bộ cao cấp.

• Một tập tài liệu mật dày cộp với hàng loạt tên tuổi và chữ ký của những người nay vẫn đang tại vị.

Ngoài ra, còn có một lá thư tuyệt mệnh viết tay: “Tôi không trốn chạy, tôi tự lưu đày. Khi cả bộ máy còn chưa muốn sạch, thì người muốn rửa tay cũng phải biến mất. Tôi giữ lại sự thật này cho một ngày mọi chuyện cần được phơi bày.”

Công an tỉnh ngay lập tức niêm phong hiện trường, đưa toàn bộ tang vật về trụ sở. Đám tang bị hoãn lại vô thời hạn.

Một tuần sau, báo chí bắt đầu đưa tin: “Phát hiện danh tính thật của ông lão ve chai – hé lộ bí mật vụ án tham nhũng từng bị chìm xuồng!”

Nhiều cán bộ về hưu tái mặt. Một số người âm thầm bỏ đi khỏi địa phương. Có người còn được cho là bán nhà trong đêm.

Trong khi đó, dân làng thì hoang mang, không rõ nên thương xót ông Ba hay lo sợ ông Hữu.

Một cụ ông lắc đầu: “Mình sống gần ổng mười mấy năm, chưa thấy ông làm hại ai, sống lặng lẽ như cái bóng. Vậy mà giờ mới biết cả đời ổng đang mang theo một quả bom.”

Sau một tháng điều tra, cơ quan công an công bố:

• Tài liệu do ông Hữu để lại rất xác thực, có giá trị điều tra nhiều vụ án đã đình chỉ.

• Một số cán bộ cấp cao thời đó bị tạm đình chỉ để phục vụ xác minh.

Và đặc biệt, tỉnh ra quyết định phục hồi thân phận và danh dự cho ông Phạm Văn Hữu – công nhận không tham gia vụ tham nhũng, mà là người chống lại nó.

Tang lễ được tổ chức lại, lần này là theo nghi thức cán bộ cao cấp. Di ảnh của ông không còn là ông già ve chai tóc bạc mà là một người đàn ông mặc comple, ánh mắt cương trực, ngồi sau bàn làm việc đầy hồ sơ.

Cả huyện đưa tiễn.

Người ta dựng cho ông một tấm bia đá khắc dòng chữ:

“Sống như bóng, chết để sáng.”
“Người gánh nỗi nhục để giữ lại sự thật.”