Minh sinh ra ở một miền quê nghèo, cha mất sớm khi anh mới học cấp hai. Từ đó, mẹ anh – bà Dung – một mình tảo tần nuôi con, bán rau ngoài chợ, ai thuê gì làm nấy. Căn nhà lợp tôn giữa đồng là nơi mẹ con anh nương tựa suốt bao năm.

Minh học giỏi từ nhỏ, luôn đứng đầu lớp. Khi thi đại học, anh đỗ thủ khoa Bách Khoa với số điểm gần tuyệt đối, khiến báo tỉnh còn đăng tin. Ai cũng nói: “Thằng Minh sau này sẽ làm nên chuyện”.

Năm ấy, trước ngày nhập học, bà Dung bán nốt đôi bông tai – kỷ vật của cha – để Minh mua bộ máy tính cũ học hành. Trước xe khách, bà chỉ nói một câu:

“Sau này con có làm lớn, mẹ không cần gì cả. Chỉ cần con sống tử tế, nhớ gốc quê mình.”

Minh luôn khắc ghi câu đó trong tim.

Trong năm ba đại học, Minh quen Liên – cô gái xinh đẹp, năng động, là con gái duy nhất của ông Trực – một chủ doanh nghiệp nội thất có tiếng. Liên học ngành kinh tế, nhà giàu, sang trọng, tính cách có phần bướng bỉnh.

Bạn bè khuyên Minh đừng dính vào “trái tầng mây” như Liên, nhưng anh không quan tâm. Anh yêu Liên không phải vì gia thế, mà vì đằng sau vẻ sành điệu đó là một cô gái biết khóc khi xem phim buồn, biết ôm anh mỗi khi anh áp lực thi cử, biết lắng nghe anh kể chuyện tuổi thơ nghèo khổ. Ít nhất, anh tưởng vậy.

Sau khi tốt nghiệp, Minh đi làm kỹ sư, nhanh chóng được cất nhắc nhờ năng lực. Liên yêu cầu cưới, nói rằng “bố mẹ đã đồng ý, chỉ cần Minh chịu ở rể, sau này cả công ty ông Trực sẽ giao lại.”

Minh hơi ngập ngừng. Anh chưa nói gì, chỉ bảo: “Cưới xong, mẹ anh sẽ lên sống cùng mình, bà quen sống giản dị, hy vọng em đừng phiền.”

Liên cười nhạt:

“Miễn bà đừng mang gà vịt với mắm tôm lên là được. Nhìn quê mùa lắm.”

Minh cười gượng, nhưng trong lòng khẽ chùng xuống.

Đám cưới được tổ chức linh đình tại nhà hàng 5 sao bậc nhất thành phố. Khách mời toàn doanh nhân, người có chức có quyền. Mẹ Minh lên sớm, mặc bộ áo dài đơn giản, tay xách túi quà quê gồm mấy trái bưởi, ít rau thơm và một cái khăn len tự đan cho con dâu.

Ngay khi bà vừa tới, mẹ Liên thì thầm:

“Gớm, ai đi cưới mà đem rau lên thế này… Thôn quê đúng là không giấu nổi.”

Liên thì đon đả tiếp khách, thấy mẹ Minh chỉ cười gượng rồi quay đi, chép miệng:

“Mẹ chồng gì mà như người làm.”

Trong lễ cưới, đến lúc trao của hồi môn, nhà gái đưa ra một sổ tiết kiệm trị giá 5 cây vàng. Còn mẹ Minh, nghẹn ngào rút từ túi áo một hộp nhỏ, bên trong là 3 chỉ vàng, tất cả số tiền bà dành dụm suốt bao năm. Bà rưng rưng:

“Mẹ nghèo, không có nhiều. Đây là chút của mẹ, mong các con thương nhau.”

Cả hội trường lặng đi, rồi vang lên tiếng xì xào:

“Có 3 chỉ… mà cũng gọi là của hồi môn?”

“Sao mà so được với nhà gái…”

Ngay lúc đó, ông Trực phát biểu dõng dạc:

“Chúng tôi thống nhất – hai con sẽ sống cùng nhà gái để thuận tiện công việc. Còn mẹ chú rể… xin phép đưa bà về quê, chăm gà nuôi cá cho thanh thản tuổi già.”

Minh đứng dậy. Anh nhìn quanh, nhìn mẹ đang cúi đầu tủi hổ, nhìn Liên đang ngước lên với ánh mắt như thể anh vừa được “thăng chức làm rể quý”.

Anh bước lên sân khấu, giọng trầm:

“Xin lỗi, đám cưới hôm nay… dừng tại đây.”

Cả hội trường choáng váng.

“Tôi không thể cưới một người không tôn trọng mẹ tôi – người đã một mình nuôi tôi thành người tử tế. Không thể chấp nhận một gia đình chỉ biết cân đo tình cảm bằng số chỉ vàng. Mẹ tôi có thể nghèo, nhưng không hèn. Bà ấy là niềm tự hào duy nhất của tôi.”

Rồi Minh dắt tay mẹ, rời khỏi lễ cưới, bỏ lại phía sau tiếng gọi, tiếng khóc, và một cô dâu ngã quỵ dưới ánh đèn rực rỡ nhưng lạnh lẽo.

⸻

4. Ba năm sau – Gặp lại người cũ

Ba năm sau, Minh đã là giám đốc điều hành một công ty nội thất trẻ đầy triển vọng. Anh lấy vợ – một bác sĩ quê ở Đồng Nai, hiền hậu, chăm lo cho mẹ chồng như mẹ ruột. Họ có một con gái nhỏ kháu khỉnh, đặt tên là Hồng Ân, để ghi nhớ ân tình mẹ dành cho anh.

Một hôm, khi tổ chức lễ ra mắt sản phẩm mới tại một hội nghị lớn, Minh bất ngờ gặp lại Liên – người cũ – trong vai trò nhân viên kinh doanh cho một công ty trung gian.

Liên đã không còn là cô tiểu thư kiêu kỳ năm nào. Cô mặc giản dị, ánh mắt mệt mỏi nhưng chân thành. Sau buổi họp, cô tìm anh, rụt rè:

“Anh Minh… em chỉ muốn nói, em… xin lỗi.”

Minh gật đầu:

“Tôi đã tha thứ từ lâu rồi. Nhưng cảm ơn em, vì đã rời bỏ tôi. Nhờ thế, tôi mới tìm được một người biết trân quý mẹ tôi.”

Liên cúi đầu, nước mắt lặng lẽ rơi.